Əbu Mənsur Əli ibn Yəzid

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Əbu Mənsur Əli ibn Yezid
1034 – 1043
ƏvvəlkiMənuçöhr ibn Yezid
SonrakıQubad ibn Yezid
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Şamaxı
Atası Yezid ibn Əhməd
Həyat yoldaşı Sitt (Mənuçöhr ibn Yezidin dul arvadı)
Uşağı

Əbu Mənsur Əli ibn Yezid – Şirvanşahlar dövlətinin on ikinci hökmdarı, Şirvanşah Yezid ibn Əhmədin oğlu.

Fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirvanşah Əbu Mənsur ibn Yezid qardaşı Mənuçöhr ibn Yezidi öldürdükdən sonra, 1034 – cü ildə hakimiyyətə gəlmişdir. O da, öz sələfləri kimi, əl-Baba sahib olmaq üçün bu şəhərin əmiri ilə müharibə aparmışdır. Sonra Şirvanşah vəziri Mənsur ibn Müsəddidi əl- Babda öz canişini təyin edərək onu "hökumət binası"nda yerləşdirdi, özü isə h.426 (1035)-cı ildə paytaxtı Yəzidiyyə qayıtdı. Lakin əmir Əbd ül-Məlik elə həmin il qəflətən əl-Babda Şirvanlılara hücum edərək Mənsur ibn Müsəddidi öldürdü. İçqalanı mühasirəyə aldı və rəis Əli ibn Həsən ibn Ənakın vasitəçiliyi ilə h.426-cı il rəcəb ayının 1-də (12 may, 1035) onun təslim edilməsinə nail oldu. Bundan sonra o, şəhəri və qalanı tutdu, Şirvan qoşunları isə Şirvana qayıtdı. Sonra Əbd ül-Məlik Şirvanşahla sülh sazişi bağladı və h.427-ci ilin səfər ayında (1035-ci ilin dekabrında) onun bacısı, Yəzidin qızı Şəmkuyyə ilə evləndi.[1]

Əl-Babın hərbi rəisləri öz təhlükəsizliyi üçün qorxu keçirməyə başladılar. Buna görə də onlar tabeliyində olanlarla birlikdə Əbd ül-Məlikə hücum edib, onun vəzirini evindəcə öldürdülər. Əbd ül-Məlik ailəsi ilə Şirvana qaçdı. Rəislər onu paytaxta qaytarıb gətirmək üçün Şirvana iki ağsaqqal göndərdilər. Lakin Şirvanşah elçiləri həbs etdi, onları qandallayıb qalalardan birinə saldı. Bundan sonra o, əmirə əl-Babda öz hakimiyyətini bərpa etməkdə kömək göstərdi.[2] Əmir Əbd ül-Məlik doqquzillik hakimiyyətdən sonra h.434-cü il rəcəb ayının 25-də, cümə axşamı (10 mart 1034-cü il) öldü. Əbu Mənsur Şirvanda on il – h.435 (1043)-ci ildə ölənə qədər hakimiyyət sürdü.[3]

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sikkəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirvanşah Əbu Mənsur ibn Yeziddən Şamaxı rayonunun Çuxuryurd həndəvərində tapılmış alçaq əyarlı gümüş sikkə qalmışdır. Sikkənin üzərində aşağıdakılar təsvir olunmuşdur: 1 – səthində bir neçə kiçicik dairələr, sağ tərəfdən oxunmayan söz var, sol tərəfi budanmışdır. Çevrə boyu budanmiş yazı nəzərə çarpır II (Məhəm)məd rəsulullah, (əl)-Məlik əl-adil..əd-dövlə Əbu (Mənsur Əli ibn Yəzid) (Şir)vanşah, müvali əmir (əl Möminin); çevrə boyu hər şey budanmışdır.[4]

SƏLƏF
Mənuçöhr ibn Yezid 		Əbu Mənsur Əli ibn Yezid
Kəsranilər 		XƏLƏF
Qubad ibn Yezid

Döyüş və hakimiyyət mübarizəsi xronologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tarix Müharibə Müttəfiqlər Qarşı tərəf Yer Vəzifəsi Nəticə
1034-cü il Mənuçöhr ibn Yəzidin qətli Sitt bint Fəzl Mənuçöhr ibn Yəzid Yezidiyyə şahzadə qələbə, hakimiyyətin ələ keçirilməsi
1034-cü il Əmir ilə müharibə Mənsur ibn Müsəddid Dərbənd əmirliyi Dərbənd Şirvanşah qələbə
1035-ci il Dərbəndin itirilməsi Mənsur ibn Müsəddid Dərbənd əmirliyi Dərbənd Şirvanşah məğlubiyyət, sülh
1035-ci il Əbd ül-Məlikin hakimiyyətə gətirilməsi Əbd ül-Məlik Dərbənd əmirliyi Dərbənd Şirvanşah qələbə

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ S. Aşurbəyli – Çirvanşahlar dövləti, Bakı, 2007
  2. ↑ M и н o p c к и й, s.55-56, 71-72, ərəb mətni, §16, s.12, §39, s.23-24
  3. ↑ M и н o p c к и й, s.55-56, 72, ərəb mətni, §16, s.12, §39, s.23-24
  4. ↑ Пaxoмoв. Moнeтныe клaды, вып.IX, c.63, N52109
П: "Şirvanşahlar dövləti" portalı

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əbu_Mənsur_Əli_ibn_Yəzid&oldid=6903973"